Obsada

Yoana Gonen, Ela Shapira, Igor Krutogolov, Boris Martzinovsky

nagrody

Venice IFF 2010 – Best Medium Length Film; CPH:DOX – Copenhagen International Documentary FF 2010 – Special Mention; Oberhausen International Short FF 2011 – Best European Short

Opis filmu

W nagrodzonym na festiwalu w Wenecji w kategorii średniego metrażu filmie Precz skupiają się niczym w soczewce motywy i tematy obsesyjnie powracające w całej twórczości Roee Rosena: opętanie, wywrotowa energia seksualności i pożądania, zmiany tożsamości, a także gra z konwencjami i kulturowymi kodami, od horrorów klasy B, przez sztukę średniowieczną, po rosyjską poezję modernistyczną i musical. Precz to jednocześnie najbardziej polityczny z filmów prowokacyjnego artysty, który wywołuje, a właściwie egzorcyzmuje ducha obecnego ministra spraw zagranicznych Izraela, Avigdora Liebermana.

Rosen każe nam myśleć, że oglądamy klasyczny film dokumentalny. Jego bohaterkami są dwie młode kobiety, głęboko zaangażowane w sadomasochistyczną scenę Tel Awiwu. Dziewczyny udzielają obszernych wywiadów, opowiadają o erotycznych, politycznych i społecznych wymiarach przynależności do mniejszości seksualnej. Czy jednak na pewno mamy do czynienia z materiałem dokumentalnym? Okazuje się, że jedna z sadomasochistek jest opętana przez… Avigdora Liebermana, polityka znanego ze skrajnie prawicowych, nacjonalistycznych i rasistowskich przekonań. Druga zamierza wystąpić w roli egzorcystki i wypędzić z nawiedzonej dziewczyny ducha ideologii. Egzorcyzm przybiera formę perwersyjnego seksualnego rytuału. Z przestrzeni dokumentu przemieszczamy się w obszary satanistycznego horroru i zarazem ekstremalnego performance’u na granicy pornografii; z ust bezlitośnie chłostanej opętanej dziewczyny płyną fragmenty politycznych przemówień Liebermana. Groteskową, kuriozalną i zarazem pełną grozy scenę kończy niespodziewanie liryczna sekwencja poetycko-muzyczna, stanowiąca metakomentarz do całego filmu.

Wraz z Precz Rosen wkracza na linię frontu toczących się w Izraelu politycznych polemik. Głos artysty brzmi w tej debacie wyjątkowo. Rosen proponuje zastąpienie klasycznej politycznej retoryki językiem fantazmatów, erotyki, mitu, a także mową ciała, rozpalonego pożądaniem i opętanego ideologią. Autor sugeruje, że w przypadku nierozwiązywalnych konfliktów jednym wyjściem jest opowiedzenie ich zupełnie inaczej. 

Opracowanie: Stach Szabłowski

Informacje o reżyserze

Roee Rosen

Urodził się w 1963 roku, mieszka i pracuje w Tel Awiwie.  Malarz, pisarz, filmowiec, laureat nagrody Orizzonti na 67. Festiwalu Filmowym w Wenecji w 2010 roku. Cieszy się zasłużoną sławą najbardziej prowokacyjnego intelektualnie współczesnego artysty w Izraelu.

Intelektualna prowokacja jest ulubioną przez Roee Rosena metodą inicjowania dyskusji; sam artysta zajmuje w debacie dwuznaczne moralnie stanowiska i proponuje najbardziej karkołomne punkty widzenia. Twórczość Rosena to ryzykowna gra prowadzona z publicznością przez artystę, który przedstawia się jako rozmiłowany w transgresyjnych gestach notoryczny obrazoburca, ostentacyjnie (i nie bez perwersyjnej przyjemności) łamiący zasady przyzwoitości i poprawności politycznej. Do kluczowych posunięć w tej grze należą manipulacje pojęciem osobowości – odgrywanie ról, kreowanie fikcyjnych postaci i przywłaszczanie sobie cudzych tożsamości. Bohaterkami i przedmiotami tych demonicznych operacji są najczęściej kobiety – żeńskie sobowtóry, alter ego i wcielenia artysty, które stają się medium parateatralnych performance’ów, ale także ofiarami symbolicznego opętania. Spektakl twórczości Rosena rozgrywa się na skrzyżowaniu sztuk wizualnych, literatury i kina, spełnia się zaś w rozbudowanych narracjach z pogranicza fikcji i rzeczywistości, w ryzykownych maskaradach i prowokacyjnych mistyfikacjach.

Tematem, który Rosen rozwija między wierszami swoich artystycznych scenariuszy, jest śmierć, rozumiana w prywatnym, fizycznym sensie, ale również jako miejsce w przeszłości, pamięci i historii. Przeszczepione w teraźniejszość, śmierć i historia stają się przedmiotami manipulacji, otwartym polem do awanturniczych spekulacji; Roee Rosen jest aż nazbyt chętny, aby takie spekulacje prowadzić. Śmierć czai się między wierszami dyskursu tego twórcy. Tymczasem na jego marginesie czeka na odpowiedź pytanie: kim właściwie jest Roee Rosen? Kim jest artysta, który kryje się pod tyloma przybranymi tożsamościami i powraca w coraz to nowym przebraniu? Jego sztuka jawi się jako teatr jednego aktora grającego kolejne role.

Czy Roee Rosen jest pilnym uczniem Franza Kafki w sztuce pielęgnowania obsesji? A może późnym spadkobiercą nieprawomyślnych „spiskowców rozkoszy”, od de Sade’a, przez Lautréamonta, po George’a Bataille’a, dla których transgresyjny gest był modus operandi, a pornografia – jeszcze jedną formą filozofii? Zidentyfikowanie Rosena jest tym trudniejsze, że artysta korzysta z płynnego charakteru współczesnych koncepcji tożsamości i płci; kryje się za kobiecymi wcieleniami, przyjmuje kobiece punkty widzenia. Jego sztuka mogłaby być oglądana w świetle teorii queer i feminizmu – czy jednak twórczość Rosena się mieści w tych teoriach, czy też raczej jest ich pastiszem? Obszar, w którym należy szukać Roee Rosena, wyznaczony jest przez jego nieokiełznany instynkt polemiczny, wizualną erudycję, intelektualną brawurę i erotyczną wyobraźnię. Pożądanie służy tu za energię, która ożywia spektakl sztuki, tożsamość zaś staje się machiną, za pomocą której artysta uruchamia różne możliwości „ja” – przekracza, mnoży i jednocześnie neguje siebie, stając się Innym we własnej opowieści.

Wybrana filmografia

1994 Dr Cross / Dr. Cross (short)

2005 Dwie kobiety i mężczyzna / Two Women and a Man (short)

2007 Wyznania już wkrótce w kinach / Confessions Coming Soon (short)

2007 Śmierć Dydony / The Death of Dido (short)

2008 Zwano mnie Kuni-Lemel / I Was Called Kuney-Lemel (short)

2010 Boki zrywać / Hilarious (short)

2010 Precz / Tse / Out (doc., short)

Opracowanie: Stach Szabłowski

Stopka