Obsada

András Kozák, Jácint Juhász, Krystyna Mikołajewska, Tatjana Koniuchowa

Opis filmu

Kolejny po Desperatach sukces Miklósa Jancsó. Historia kilkudziesięcioosobowego oddziału węgierskich żołnierzy, którzy po I wojnie światowej walczyli w Rosji po stronie czerwonoarmistów. Bohaterowie, przekonani o swoich racjach, godzą się czasem na tortury i śmierć, nierzadko decydują się na samobójcze konfrontacje z wrogiem. Jancsó w zasadzie nie opowiada tu o ideologii, a bardziej o naiwności i okrucieństwie. Opisuje bohaterów pozbawionych nazwisk i przekształconych w figury ofiar wielkiej historii. Dużą część filmu poświęca scenom rozgrywającym się w szpitalu polowym, do którego trafiają ranni z obu stron frontu. Opiekująca się żołnierzami pielęgniarka (słynny epizod Krystyny Mikołajewskiej) zostaje zgwałcona i porzucona nad pobliskim jeziorem.

Jancsó właśnie w Gwiazdach na czapkach rozwinął koncepcję filmu antypsychologicznego, zbudowanego z archetypów i scen symbolicznych, w których logika rytuału staje się ważniejsza od odczucia realizmu. Podobnie jak w Desperatach zachwycił publiczność wyrafinowaniem inscenizacyjnym, choreograficzną wzniosłością ruchu postaci, plastycznym pięknem i dynamicznym posługiwaniem się plenerem. Gwiazdy na czapkach, mimo ryzykownego ładunku światopoglądowego, stały się jednym z osiągnięć modernistycznego kina lat 60.

Rafał Syska

Stopka