Jonas Mekas, bohater retrospektywy podczas 1. Festiwalu Nowe Horyzonty w Sanoku  - legendarny prekursor i przedstawiciel amerykańskiej awangardy filmowej otrzyma Nagrodę Smok Smoków w uznaniu za wkład w światowe kino. Artysta przyjedzie do Polski w maju tego roku, by odebrać nagrodę podczas jubileuszowej edycji 50. Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Będzie to jego pierwsza wizyta w Polsce.

Nagroda Smok Smoków jest przyznawana przez organizatorów Krakowskiego Festiwalu Filmowego wybitnym twórcom filmów dokumentalnych i animowanych od roku 1998. Wśród dotychczasowych laureatów są tak znani artyści jak Kazimierz Karabasz, Allan King, Albert Maysles, Werner Herzog, Stephen i Timothy Quay, Raoul Servais oraz Jerzy Kucia.

Jonas Mekas, amerykański filmowiec, artysta, pisarz i poeta urodził się w 1922 roku na Litwie. W czasie wojny był więziony w obozie pracy
w Niemczech. Po wojnie studiował filozofię na uniwersytecie w Mainz, a w 1949 razem z młodszym bratem Adolfasem wyemigrował do USA. Osiadł w Nowym Jorku, gdzie niedługo potem rozpoczęła się jego przygoda z kinem. W słynnym stowarzyszeniu filmowym Cinema 16 prowadzonym przez Amosa Vogela zetknął się z kinem awangardowym. Swoje pierwsze filmy, będące rejestracją jego własnego życia, kręcił na kupionej za pożyczone pieniądze słynnej kamerze 16 mm Bolex. W 1953 roku zaczął je pokazywać w nowojorskich galeriach.

Mekas jest uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli amerykańskiego filmu awangardowego, tzw. New American Cinema. Na jego bogatą filmografię składają się filmy fabularne, dokumenty oraz wizualne dzienniki, w których utrwalone zostało nowojorskie życie
sprzed lat. Jego filmy były wielokrotnie prezentowane w muzeach i na festiwalach na całym świecie, do najbardziej znanych należą:
narracyjne "Guns of the Trees", (1961), dokumentalna "Klatka" / "The Brig", (1963), oraz słynne, impersyjne "dzienniki" takie jak "Walden"
(1969); "Lost, Lost, Lost" (1975); "Wspomnienia z podróży na Litwę" / "Reminiscences of a Voyage to Lithuania", (1972); "Zefiro torna",
(1992) czy też "As I was Moving Ahead, Occasionally I saw Brie Glimpses of Beauty", (2001). Mekas współpracował z tak znanymi
artystami jak Lionel Rogosin, Andy Warhol, Allen Ginsberg, Yoko Ono, John Lennon, Salvador Dalí czy George Maciunas.

W latach 50. publikował artykuły w prasie - m.in. w "The Village Voice" czy "Film Culture" - czasopiśmie, które założył razem z bratem Adolfasem, a które skupiało przede wszystkim na awangradzie filmowej, choć na jego łamy trafiały także artykuły o kinie hollywoodzkim. W latach 60. razem z grupą innych filmowców m.in. Shirley Clarke, Stanem Brakhagem, Gregorym Markopoulosem i Lloydem Michaelem Williamsem założył dwie ważne dla sztuki awangardowej instytucje. The Film-Makers' Cooperative (FMC) - organizację non-profit, która zajmowała się dystrybucją i wspieraniem eksperymentalnych produkcji filmowych oraz Filmmaker's Cinematheque, która ostatecznie przekształciła się w Anthology Film Archives, jedno z największych i najważniejszych na świecie archiwum awangardowych filmów. Jonas Mekas niejednokrotnie wspierał działanie tej instytucji z prywatnych funduszy i tylko dzięki temu zachowała się do dzisiaj tak duża liczba amerykańskich filmów undergroundowych. Mekas jest także autorem licznych wystaw, które były pokazywane na Biennale w Wenecji, Art Basel Miami czy Madrid Art Fair. Mekas jest także poetą i prozaikiem, pisze w języku angielskim i litewskim. Opublikował liczne dzienniki i wspomnienia ("I Had Nowhere to Go: Diaries, 1944-1954" "Letters from Nowhere" oraz "Just like a Shadow") oraz artykuły prasowe z zakresu teorii, techniki i krytyki filmowej.

Uroczyste wręczenie Nagrody Smok Smoków Jonasowi Mekasowi będzie miało miejsce 1 czerwca 2010 roku podczas jubileuszowego wydania 50. Krakowskiego Festiwalu Filmowego, który odbędzie się w dniach 31 maja - 6 czerwca. Planowana jest retrospektywa filmów i wystawa Mekasa oraz spotkania z publicznością.

Co o tym sądzisz? Wypowiedz się na Forum NH