W miejscu gdzie realizm i magia miały się w filmie przenikać - pojawia się jednak nieznaczne pęknięcie. Reżyserka opowiada o lecie 1953 roku z jednej strony udowadniając, że walka z systemem nie jest kaprysem niedzielnych rewolucjonistów; z drugiej zdaje się twierdzić, że dla kobiet nie ma i nie będzie miejsca w społeczeństwie, a wolność odnajdą jedynie w wyobrażonej oazie poza jego granicami. W przestrzeni podzielonej w taki sposób nie ma harmonii ani nadziei na lepsze jutro, o ile nie uwierzymy, że kobiety wraz z Shirin Neshat znalazły się w przestrzeni in-between. Ich oaza nie jest rajem, ale czyśćcem, a one wraz z nią zatrzymały się w pół drogi. Zarzucanie irańskiej artystce naiwności w podejściu do sprawy kobiet w oparciu o drugą czy tym bardziej trzecią falę feminizmu jest jednak jak wytykanie dzieciom braku znajomości dzieł klasycznych filozofów. Materiałem, z którym pracuje reżyserka jest bowiem społeczeństwo - ujęte w ramy określonej ideologii, z gruntu patriarchalne, mało plastyczne, nie poddające się uwarunkowaniom narzucanym przez zachodnich intelektualistów. Z tego powodu, mimo że Neshat wchodzi głęboko w jego strukturę, porusza się tylko wyznaczonymi przez nie ścieżkami. Nie rozrywa świata od wewnątrz, podkreśla raczej społeczne gesty, które wiodą prym w jego kształtowaniu.

Shirin Neshat wbrew społecznym oczekiwaniom nie określa siebie mianem feministki, nie chce konkurować z aktywistkami, które trafiają do więzienia za podejmowanie działań na marginesie prawa. Jako Iranka, która stoi z boku, ale ma wgląd do wnętrza społeczności i jako multimedialna artystka, Neshat utrwala rzeczywistość kobiet w obrazach. Szuka miejsc przejścia, lawiruje na granicy realizmu i wyobrażenia, na styku dwóch światów tworzy swój własny. To już nie piekło, jeszcze nie raj. Wszyscy utkwiliśmy pomiędzy dwoma obrazami, między rzeczywistością a fikcją. W tym kontekście cała filmowa magia nabiera realności, a mi do głowy przychodzi tylko rozmowa z finałowej sekwencji jednego z filmów Michaela Haneke: "- Okazuje się, że jeden świat jest prawdziwy, a drugi fikcyjny. - Czyli gdzie jest twój bohater? W rzeczywistości czy w fikcji? - Jego rodzina jest w rzeczywistości, a on jest w fikcji. Pytanie tylko, czy fikcja jest prawdziwa?" Zastanówmy się raczej, czy nie jest.

Filmo(video)grafia:

(2010) Kobiety bez mężczyzn (Women Without Men)

(2009) Possession

(2008) Munis

(2008) Faezeh

(2005) Zarin

(2004) Mahdokht

(2002) Logic of the birds

(2001) Passage

(2000) Fervor

(1999) Soliquoi

(1999) Rapture

(1998) Turbulent

Tekst opublikowany w Filmowym Magazynie Studentów Filmoznawstwa "16mm".

Anna Bielak (ur. 1986 w Zamościu) - studentka V roku filmoznawstwa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego; dziennikarka filmowa współpracująca z kilkoma redakcjami - Internetowym Serwisem Filmowym Stopklatka.pl, Interią.pl, Portalem Zwierciadło, nowym dwumiesięcznikiem "Ekrany", Interdyscyplinarnym Portalem Kulturalno-Naukowym E-Splot, Filmowym Magazynem Studentów Filmoznawstwa "16mm"; publikowała także na łamach "Filmu"; moderatorka Q&A na 51. Krakowskim Festiwalu Filmowym i Międzynarodowym Festiwalu Kina Niezależnego Off Plus Camera.